Thực hành quan sát nhiễm sắc thể trong phân bào nguyên phân và giảm phân

Thực hành quan sát nhiễm sắc thể trong phân bào nguyên phân và giảm phân là một bài thực hành khó nhưng rất thú vị đối với các em học sinh THCS và THPT. Thông qua bài thực hành nguyên phân giảm phân, các em được rèn luyện các kĩ năng làm tiêu bản, kĩ năng sử dụng kính hiển vi, kĩ năng quan sát, bên cạnh đó các em được quan sát diễn biến của nhiễm sắc thể trong quá trình phân bào nguyên phân (mitosis), giảm phân (meiosis) đối với các tế bào động vật và thực vật rất sống động. Hãy cùng DMKLAB tìm hiểu thêm thông tin này nhé. Hy vọng bài viết thật sự hữu ích với các bạn.

I. Làm tiêu bản quan sát nhiễm sắc thể trong phân bào nguyên phân ở tế bào rễ hành ta

1. Chuẩn bị

Mỗi nhóm chuẩn bị gồm:
– Kính hiển vi quang học có độ phóng đại 100 lần đến 400 lần (1 cái); lam kính (1 hộp); lamen (1 hộp); giấy thấm (5 tờ); cốc thủy tinh 100ml (2 cái); đĩa đồng hồ (1 cái); kim mũi mác (1 cái); kéo (1 cái); viết lông dầu (đã hết mực) (1 cái); ống hút nhỏ giọt (2 cái). khăn lau (1 cái); găng tay y tế; mắt kính bảo hộ.
– Dung dịch nhuộm nhiễm sắc thể carmine acetic 2% hoặc orcein acetic 2% (100ml); HCl 1.5N (100ml); CH3COOH 5% (100ml); nước cất.
– Củ hành ta trồng trong đất ẩm có rễ dài khoảng 0.5 – 2cm.

Hình 1: Củ hành tím mọc rễ

2. Tiến hành

– Bước 1: Chuẩn bị rễ hành ta như sau: Ngâm củ hành trong nước khoảng 24 giờ; trồng hành trong đất ẩm hoặc bông ẩm khoảng 2-3 ngày sẽ thấy hành mọc nhiều rễ (khi trồng nên tưới ẩm cho hành 1-2 lần trong ngày); chọn củ hành có rễ dài khoảng 0.5-2cm rửa sạch, mỗi nhóm cắt 5-10 đầu rễ (dài khoảng 2-3mm) để trong đĩa đồng hồ có sẵn nước.
– Bước 2: Dùng ống hút nhỏ giọt hút hết nước trong đĩa đồng hồ; nhỏ khoảng 1ml HCl 1.5N và để yên khoảng 5 phút (acid HCl giúp thủy phân vách tế bào làm đầu rễ mềm giúp dàn đều tế bào trên lam kính).
– Bước 3: Hút bỏ HCl trong đĩa đồng hồ; nhỏ thêm 1ml carmine acetic 2% (hoặc orcein acetic 2%) nhuộm nhiễm sắc thể khoảng 10 phút.
– Bước 4: Dùng kim mũi mác lấy 1 đầu rễ đặt lên lam kính có nhỏ sẵn 1 giọt acid acetic 5%; đậy lamen. Sử dụng đầu viết lông (đã hết mực) ép lên đầu rễ theo hình tròn giúp dàn đều tế bào trên lam kính; dùng giấy thấm hút bớt nước còn thừa trên tiêu bản.
– Bước 5: Quan sát tiêu bản bằng kính hiển vi quang học ở vật kính 10X rồi chuyển sang vật kính 40X; tìm tế bào ở các giai đoạn khác nhau của quá trình nguyên phân.

Tham Khảo: Bộ dụng cụ hóa chất làm tiêu bản nguyên phân

Hình 2: Phân bào nguyên phân ở rễ hành ta (400X)
a. Kì Trung gian b. Kì đầu c,d. Kì giữa e,f. Kì sau g,h. Kì cuối

II. Làm tiêu bản quan sát nhiễm sắc thể trong phân bào giảm phân ở hoa hẹ

1. Chuẩn bị

– Kính hiển vi quang học có độ phóng đại 100 lần đến 400 lần; lam kính; lamen; giấy thấm; kim mũi mác; ống hút nhỏ giọt; giấy thấm.
– Dung dịch nhuộm nhiễm sắc thể carmine acetic 2% hoặc orcein acetic 2% (100ml); HCl 1.5N (100ml).
– Hoa hẹ hoặc hoa hành.

2. Tiến hành

– Bước 1: Chọn cụm hoa hẹ hoặc hoa hành chưa nở, tách lấy 2-3 nụ hoa kích thước trung bình trong cụm; dùng kim mũi mác tách lấy 5-6 túi phấn đặt lên lam kính có sẵn 1 giọt HCl 1.5N; ngâm trong 1 phút.
– Bước 2: Dùng giấy thấm hút hết HCl; dầm nát bao phấn bằng kim mũi mác; nhỏ 1-2 giọt carmine acetic 2% (hoặc orcein acetic 2%) để nhuộm trong 10 phút.
– Bước 3: Đậy lamen, dùng ngón tay cái ấn nhẹ lên lamen để dàn đều tế bào trên lam kính.
– Bước 4: Quan sát tiêu bản bằng kính hiển vi quang học ở vật kính 10X rồi chuyển sang vật kính 40X.

Hình 3: Hoa hẹ và túi phấn

Hình 4: Các giai đoạn trong quá trình giảm phân ở hoa hẹ (1000X)

a,b. Kì đầu 1 c. Kì giữa 1 d. Kì sau 1 e. Kì cuối 1
f. Kì đầu 2 g. Kì giữa 2 h. Kì sau 2 i. Kì cuối 2

III. Làm tiêu bản quan sát nhiễm sắc thể trong phân bào giảm phân ở tinh hoàn châu chấu

1. Chuẩn bị

– Kính hiển vi quang học có độ phóng đại 100 lần đến 400 lần; lam kính; lamen; giấy thấm; kéo; kim mũi mác; ống hút nhỏ giọt; giấy thấm.
– Dung dịch nhuộm nhiễm sắc thể carmine acetic 2% hoặc orcein acetic 2% (100ml).
– Châu chấu đực.

2. Tiến hành

– Bước 1: Chọn châu chấu đực trưởng thành (con đực thường nhỏ hơn con cái, đốt cuối bụng không có máng đẻ); dùng kéo cắt ngang phần bụng và ngực của châu chấu, lấy kim mũi mác gạt nhẹ phần bụng sẽ thấy tinh hoàn màu vàng cam, đặt tinh hoàn lên lam kính có chứa sẵn 1 giọt nước; tách bỏ thể mỡ màu vàng cam; giữ lại tinh hoàn có hình dạng nải chuối màu trắng gồm nhiều túi tinh.
– Bước 2: Đặt các túi tinh lên trên lam kính có sẵn 1-2 giọt carmine acetic 2% (hoặc orcein acetic 2%), dùng kim mũi mác dầm nhẹ để xé rách túi tinh; nhuộm trong 10 phút.
– Bước 3: Đậy lamen, đặt giấy thấm lên tiêu bản, dùng ngón tay cái ấn nhẹ lên lamen để dàn đều tế bào trên lam kính.
– Bước 4: Quan sát tiêu bản bằng kính hiển vi quang học ở vật kính 10X rồi chuyển sang vật kính 40X.